(Ngày hôm kia giá thị trường của Microsoft giảm khoảng 30 tỷ USD, còn Apple đủ tiền mặt mua khoảng 480 công ty trong danh sách SP500. Thế nhưng Gates thì đang sống khỏe, còn Jobs thì đã mất…Bài học cuộc sống nào đây?!

Có ACE nào thích ôn lại thời khởi nghiệp của 4 thiên tài, phòng trọ sinh viên Bill Gates + Paul Allen đua tranh với gara của Stephen Wozniak + Steve Jobs không nhỉ, để mình cùng ôn lại? Chả phải sáng tạo gì, mình cóp nhặt dông dài thôi! Với những bạn “cái gì cũng biết rồi”, thì dĩ nhiên nên bỏ qua chứ không lại mất thì giờ…)

Thế giới ngày nay khó có thể tưởng tượng được nếu không có sản phẩm của Stephen Wozniak và Steve Jobs; của Bill Gates và Paul Allen. Cách đây 60 năm tại Seatle sinh ra 2 anh chàng Paul và Bill, còn ở vùng Caliphornia xuất hiện 2 chú bé tên na ná là Steve, và số phận đưa đẩy để từng cặp đó làm quen với nhau, và thế là 4 chàng trai này đã (và chắc còn đang) thay đổi cả thế giới của chúng ta. Mỗi người một vẻ, hãy xem họ lúc trẻ thế nào, rồi sau này ta sẽ thấy cái gì quan trọng nhất cho doanh nhân hay con người nói chung, cá tính hay tài năng…

Paul và nhất là Bill con nhà vừa giàu vừa danh tiếng, thế nên học trường trung học danh giá nhất vùng là dễ hiểu. Hai cậu quen nhau và chơi thân vì niềm đam mê lập trình cho máy vi tính. Bill trẻ hơn, lập dị hơn, ngoài toán ra kiên quyết bỏ qua các môn xã hội, trí nhớ phi thường-đủ biểu hiện để bà mẹ lo là con mình bị bệnh tâm thần và đã lôi cậu đến bác sỹ tâm thần để khám nghiệm. Paull toàn diện hơn, chỉ giống cậu bạn ở thói quen sẵn sàng tiêu phí tất cả thì giờ bên máy tính PDP-10.

Wozniak là con một gia đình kỹ sư, từ nhỏ đã mày mò lắp ghép máy móc rất tài, đoạt nhiều giải thưởng sáng tạo, tuy vậy gia đình không giàu có gì , nên còn đang đi học phổ thông đã đi làm thêm cho côg ty Sylvania sau khi tự học ngôn ngữ Fortran. Bước vào đời sinh viên, Wozniak làm quen với cậu học sinh trung học Jobs, và lập tức bị lôi cuốn bởi chàng trai trẻ hơn mình 4 tuổi này. Jobs cùng tuổi nhưng gia cảnh hoàn toàn trái với Gates, bố mẹ mang dòng máu nhập cư, đẻ ra trong hoàn cảnh éo le nên phải bị cho đi làm con nuôi, tuy rằng bố mẹ nuôi rất yêu thương nhưng hoàn cảnh cũng vất vả, lại sống tại khu nhà nghèo lắm tệ nạn. Jobs học rất giỏi nhưng cũng biết sớm làm thêm, từ đưa báo đến nhân viên quèn ở Hewlett-Packard, chịu khó dành dụm nên 15 tuổi đã sắm được ô tô. Chuyện cậu làm ở HP cũng rất đáng nhớ: mới 13 tuổi, trong câu lạc bộ khoa học trẻ lần đầu tiên được làm quen với máy tính cá nhân 9100A quá ấn tượng, cậu xung phong lắp một chiếc máy đo tần số dạng digital, và khi thiếu linh kiện thì cậu gọi thẳng cho chủ tịch hãng HP Bill Hewlett để xin-chả hiểu cậu nói thế nào nhưng ông này cũng rất ấn tượng bởi chàng thiếu niên tự tin này, nên đã cung cấp hết, lại còn cho cậu làm thêm ở hãng! Có tiền Jobs đi “bụi” với hội bạn hippy, chơi thuốc LCD, thuốc phiện, rượu chè và xung khắc với gia đình. Bị đuổi học, sau này Jobs vẫn được tham gia nghe giảng, và cậu chỉ thích những chủ đề sáng tạo, cũng như học thư pháp. Thường xuyên ngủ nhờ bạn bè trên sàn, nhặt vỏ chai đem bán, ăn những bữa ăn cho người vô gia cư là lối sống Bô-hê-miêng của cậu. Cũng may là sau này cậu còn tỉnh ngộ lại, một phần cũng bởi cậu kiếm được ra tiền…

Paull và Bill lập công ty từ khi Bill 15 tuổi, chủ yếu sản xuất phần mềm theo đặt hàng, và thế là kiếm được 20000$ – lập tức 2 chàng bỏ học trung học. Cũng nhận được mấy hợp đồng (nhiều cái nhờ quan hệ của mẹ Gates), kiếm được khá tiền nhưng có những cái làm mãi chả hoàn thành được, thế là không quyết toán được hợp đồng…Paul vào đại học rồi 21 tuổi bỏ ngang đi làm, Bill sau này vào Harvard cũng chủ yếu đánh bài thâu đêm suốt sáng, thời gian còn lại nằm lì tại phòng máy tính của trường, kết quả là cũng phá ngang. Steve Ballmer là ông bạn cùng Harvard thời đó của Gates tả lại cậu ta chả khác gì thằng nghiện lại còn hay bài bạc, cả năm chẳng bao giờ gấp chăn màn, tất nhiên khi đó Balmer chả nghĩ có lúc mình lại được cái thằng cha khùng này nhường lại vị trí CEO của công ty toàn cầu vài trăm tỷ…

Stephan Wonziak nếu so với đám bạn cùng thời kia chắc hẳn là kẻ giỏi nhất, không phải chỉ học giỏi mà là nhà sáng chế toàn diện: giữa những năm 70 anh ta một mình sáng chế nên máy tính Apple I и Apple II-chúng bắt đầu “cuộc cách mạng của các máy tính nhỏ” và định hướng cho cả một ngành công nghiệp! Cho đến bây giờ ngay ở Silicon Valley người ta vẫn kể câu chuyện dân gian về việc máy tính cá nhân đầu tiên được chế tạo ra trong gara của 2 thiên tài trẻ tuổi (hoặc bởi một thiên tài và một thằng láu cá-tùy theo ai là người kể câu chuyện đó-nhưng chắc chắn thiên tài thì đó là Wonziak (hay gọi là Woz) .Thế sao một thiên tài như vậy mà không nhiều người nhớ đến bây giờ, rất nên nhắc lại và phân tích khá kỹ…

Khi bắt đầu cuộc đời sinh viên, vào năm 1971 Woz được bà mẹ cho xem một bài trong tạp chí (vì biết cậu hay mày mò sáng tạo về điện tử), nói về những kẻ có dụng cụ đặc biệt-gọi là nhưng “hộp xanh” (blue box)- có thể gọi điện đi bất cứ đâu mà không mất phí, dù là Nhà Trắng hay Lầu Năm Góc…chúng chính là “tiền bối” của các loại hacker sẽ xuất hiện hàng chục năm sau. Bà mẹ đâu ngờ đã đẩy ông con thiên tai vào con đường “làm ăn bất chính”! Woz vẫn nhớ rõ cảm giác sững sờ khi đọc bài báo đó, thậm chí không lê nổi chân, và khi hoàn hồn thì lập tức chạy đi thông báo cho ông bạn nhanh nhẩu nhưng trẻ hơn 4 tuổi là Jobs. Thế là đôi bạn mất 4 tháng làm blue box theo thiết kế như trong tạp chí, tuy vậy chất lượng không đủ để đánh lừa “ông Bell” (tức là mạng điện thoại). Thế là Woz sáng chế ra một dụng cụ số mới, nhỏ và chạy pin 9-volt, bây giờ 2 chàng nghịch ngợm có thể gọi điện đến Vatican để đặt cuộc hẹn rửa tội, hay gọi Nha khí tượng Úc để hỏi về thời tiết…Trò nghịch hay nhất được gọi là “vòng quanh thế giới”-họ gọi từ một điện thoại, cho cuộc gọi chạy vòng quanh địa cầu, và trong thời gian 10 giây đó chạy sang điện thoại khác ở phòng bên cạnh và nghe được giọng nói của chính mình! 

Nhưng Jobs nhanh chóng quyết định: chơi là phụ, làm tiền mới là chính (và như thế, cậu dường như theo đuổi mục đích lợi nhuận tài chính suốt cuộc đời doanh nhân sau này)! Lắp một blue box mất 40$ vật liệu và hơn một giờ làm việc của Woz, thế nên Jobs đề nghị: anh ta trả tiền vật liệu, Woz lắp ráp, còn lợi nhuận chia đều (thực ra lúc đầu chi phí mất đến 80$, nhưng Woz nghĩ ra cachs cắt giảm) . Thế là 2 chàng thi nhau bán ở ký túc xá nam, giá bán lẻ 150$ (cả 2 Steve đều nhát gái vô cùng), chả mấy chốc cả vùng Nam Cali đều có khách hàng dùng blue box, trong đó có cả những ngôi sao từ Beverly Hills-tất nhiên là phạm pháp rồi! Hơn một năm sau công ty điện thoại đường dài mới nâng cấp được tổng đài của mình, để vô hiệu hóa các “hộp xanh”. 2 chàng trai kịp bán 200 chiếc, và bình yên vô sự, trong khi đó cũng khá nhiều khách hàng bị pháp luật “sờ gáy”-quả là may hơn khôn!